Ook kunnen verdere peilverlagingen ervoor zorgen dat slootbodems opbarsten, dat brakke kwel optreedt, dat weilanden overstromen en dat bebouwing verzakt. Het waterschap Amstel, Gooi en Vecht heeft besloten om de waterpeilen vanaf 2030 niet meer automatisch met de daling mee te verlagen. De veenweiden zullen dan geleidelijk vernatten, waardoor in (bepaalde gedeelten van) deze gebieden na twee of drie generaties geen veeteelt meer mogelijk zal zijn. Het waterschap voelt zich hiervoor medeverantwoordelijk en onderzoekt daarom samen met een agrariër nieuwe manieren om landbouw te bedrijven op een natte bodem. Het onderzoek richt zich op de productie van verschillende natte gewassen en op de bijbehorende verdienmodellen.

Verse teelten

Deze pilot draait om een vermindering van de bodemdaling en om een nieuwe toekomst voor de landbouw. Het is het meest complete onderzoek naar de mogelijkheden van natte teelten op veen. Het waterschap en een veehouder uit Kortenhoef hebben een proef van 1 hectare opgezet met lisdodde, riet en veenmos. In de wijze van zaaien en planten is bewust variatie aangebracht. In de periode maart-juli 2019 zijn de proefvelden ingericht en zijn de planten ingezaaid en aangeplant. Dat moet uiteindelijk leiden tot grasland, bloemrijke dijken en velden met riet of lisdodde tot twee meter hoog. De boer houdt zich bezig met de teelt en met de verkoop van de oogst. De proef wordt zes jaar gevolgd en tijdens die gehele periode wordt niet bemest. Bij deze pilot wordt bewust niet geplagd, omdat dat haaks staat op het remmen van de bodemdaling. Voor de teelt van lisdodde wordt zelfs gebruikgemaakt van een voormalig baggerdepot.

Een veld met riet inclusief watersysteem (pompen op zonne-energie)

Veel nieuwe kennis

De pilot aan de Herenweg in Ankeveen (Noord-Holland) levert voornamelijk kennis op en een handelingsperspectief. De op te leveren kennis betreft de landbouwpraktijk, de wijze van bevloeiing en de handigste manier van telen en oogsten. Daarover is, zeker voor lisdodde, nog nauwelijks iets bekend. Ook worden het waterverbruik, de waterkwaliteit, de broeikasgasemissies en de bodemdaling onderzocht, maar ook de verkoopbaarheid van de (half)producten (zie foto lisdodde isolatieplaten). Om de businesscase rond te krijgen, werken we samen met marktpartijen. Voor riet en veenmos is al een markt, maar de agrarische productie ervan ontbreekt nog. De pilot dient als voorbeeld voor andere initiatiefnemers en vooral voor andere boeren.


Van lisdodde (beide soorten) kunnen dragende isolatielaten worden geperst. Lisdodde is uit zichzelf brandwerend en heeft goede isolatie- en vochteigenschappen. Foto: Studio Bruno Franchi, Munchen (D.). 

Veel voordelen

Deze manier van landgebruik vermindert de CO2-uitstoot vanuit veen en stopt de bodemdaling, en bij een succesvolle uitkomst biedt ze voor de landbouw in veenweidegebieden een nieuwe toekomst. De gebruikte pompen draaien op zonne-energie en uiteraard worden geen bestrijdingsmiddelen gebruikt. Doordat lisdodde en riet actief stikstof en fosfor opnemen, wordt het oppervlaktewater gezuiverd. Door de teelt van veenmos groeit veen zelfs weer aan. De natte teelt zorgt voor een grotere biodiversiteit in het landbouwgebied dan bij weilanden het geval is. De eindproducten (zoals bijvoorbeeld isolatieplaten van lisdodde) vormen een alternatief voor de eindige grondstoffen die voor traditionele bouwmaterialen worden gebruikt, zoals glas en steenwol.


Met man, machine en macht worden de lisoddeplanten aangeplant. 

Samenwerking en kennisuitwisseling

In het project wordt samengewerkt met de provincie Noord-Holland (de grondeigenaar) en met het Innovatieprogramma Veen (een samenwerkingsprogramma van de agrarische natuurvereniging Water, Land & Dijken en de natuurbeheerorganisatie Landschap Noord-Holland). Via het nationale Kennisprogramma bodemdaling wordt kennis uitgewisseld met onderzoeksinstellingen zoals de Radboud Universiteit, de Vrije Universiteit en met verschillende andere pilots. Op die manier kunnen de diverse onderzoeken elkaar versterken, maar ook kunnen machines en ruimten met elkaar worden gedeeld. We vinden de samenwerking met boer Kemp erg belangrijk, omdat daardoor het vertrouwen van de agrarische wereld in dergelijke projecten kan worden vergroot. De bewoners uit de naaste omgeving hebben bij het aanplanten overigens actief meegeholpen. Doordat de proefvelden een geschikte demonstratielocatie vormen trekken ze veel belangstellenden, ook uit het buitenland. Bevindingen en nieuws over de pilot zijn te vinden op de projectpagina.

In maart 2019 werd tijdens inrichtingswerkzaamheden folie aangebracht.

Lees meer

www.veenweiden.nl

www.veenweiden.nl/natte-teelten/

www.innovatieprogrammaveen.nl/natte-gewassen/

www.innovatieprogrammaveen.nl/bodemdaling/

Marktverkenning Paludicultuur

Updates