Een hydrosociale kijk op water en bodem sturend

Phebe Kloos 10-11-2023
926 keer bekeken 0 reacties

Water en bodem sturend is bovenal een sociaal vraagstuk. Antropoloog Marit Jansen onderzocht de ervaring van inwoners op de Veluwe. Tegenover de heersende technische benadering van waterbeheer vraagt ze aandacht voor de sociale kant van water en co-creatie tussen inwoners en omgeving.

Voor wie dient u dit project in?

Ik ben zelf betrokken bij dit project

Voor welke organisatie werkt u?

Waterschap Vallei en Veluwe

Is de innovatie slim bedacht en nog onder de radar (relatief kleine innovatie, maar mooie impact)?

Ja, dit is een slimme innovatie die nog onder de radar is.

Heeft de innovatie (onafhankelijk van de categorie waarvoor je de inzending indient) een aspect van digitale transformatie? Wordt er bijvoorbeeld slim gebruik gemaakt van data?

Nee - het maakt juist slim gebruik van kwalitatieve data: diverse perspectieven krijgen een stem. Die van hydrologen, (politieke) bestuurders, ecologen, boeren, kwartiermakers, recreatie-ondernemers en zelfs niet-mensen zoals de beek en haar bewoner de beekprik.

In hoeverre lost deze innovatie een probleem op? Wat is de impact van deze innovatie?

Waterbewustzijn en gedragsverandering maken echt impact. Juist door aandacht te vragen voor cultuur, gedrag, perspectieven en belangen kan toegewerkt worden naar een meer duurzaam en inclusief watermanagement.

Marit legt een patroon bloot: water en bodem sturend wordt door waterbeheerders voornamelijk technisch-wetenschappelijk aangevlogen, terwijl in werkelijkheid ons landschap een samensmelting is van tal van perspectieven van bewoners die interacteren, co-creëren en onderling afhankelijk zijn.

Omgevingsvisies richten zich op ruimtelijke opgaven. Om ruimtelijke opgaven te vervullen, is niet alleen de systeemwereld nodig, maar ook de beleefwereld. Vanuit beleving, gevoel, emotie, wordt een gevoel van urgentie en noodzaak gevoed, naast het rationeel weten. Vanuit daar ontstaat een intrinsieke motivatie en verbinding. Een meerlagenbenadering, niet vanuit planvorming, maar op persoonsniveau.

Water is niet neutraal, we verbinden er betekenis aan. Door in je beleid aandacht te hebben voor de beleefwereld, kan je deze verbinden aan diverse narratieven. Begrip daarvan leidt tot impact: inzicht, leidt tot kennis en hopelijk daarmee op aansluiting in en met de samenleving wat resulteert in beter beleid/ beheer. Of: betere mens-water relatie.

Hoe innovatief, creatief en vernieuwend is de innovatie?

Zo ver ik weet is dit het allereerste antropologische onderzoek naar een watervraagstuk binnen waterschap Vallei en Veluwe, of misschien wel de watersector. Het is heel vernieuwend dat de leefwereld van de mens, de beek en de beekprik centraal staat en niet de vraag "aan welke knoppen kunnen we draaien?". De bevindingen zijn op een zeer vernieuwende en creatieve manier gedeeld: vijf perspectieven zijn geuit in poëzie. De gedichten zijn tentoongesteld in het kantoor van het waterschap. Daarnaast zijn ze in dialoog gebracht waarbij zowel bewoners, bestuurders als waterschappers samenkwamen.

Draagt deze innovatie bij aan meer kostenefficiëntie: hoe is de verhouding in kosten in geld en tijd en de (verwachte) impact van de innovatie?

Deze aanpak kost geen geld alleen tijd en aandacht. Tegelijkertijd levert dat direct wat op: je bouwt een relatie op, wekt vertrouwen en wisselt kennis uit. Meer meningen werkt vertragend? Investeren in bruggen bouwen voorkomt polarisatie waarmee je nog verder van huis bent. Eén bewoner was op de presentatie afgekomen omdat deze zeer kritisch was op het waterschap, naderhand zei de bewoner een positiever beeld te hebben gekregen van het waterschap en stelde zelfs voor om een bericht te plaatsen in de lokale media.

Op welke manier draagt de innovatie bij aan de doelstellingen van de waterschappen om circulair, energieneutraal (en CO2-neutraal) te worden?

Indirect door men aan te spreken op hun eigen rol en verantwoordelijkheid hierin.

Is de inzending een voorbeeld van excellente samenwerking en participatie?

Zonder samenwerking en participatie geen project. Omdat Marit op een onbevangen wijze de omgeving INstapte (dus niet ergens een zaaltje afhuren en belanghebbenden vragen om daar naartoe te komen), lukte het om een brede samenwerking aan te gaan met grote diversiteit en betrokkenheid.

Master antropologiestudent Marit Jansen deed in samenwerking met de Radboud Universiteit en antropoloog Phebe Kloos van Waterschap Vallei en Veluwe etnografisch onderzoek naar de beleefde wereld van bewoners nabij de Verloren Beek en Klaarbeek in de gemeente Epe. Tegenover de heersende technisch-wetenschappelijke benaderingen in het Nederlandse waterbeheer, wordt aandacht gevraagd voor de sociale kant van water en co-creatie tussen inwoners en omgeving. De bevindingen dragen bij aan een meer duurzaam en inclusief watermanagement, immers water en bodem sturend is bovenal een sociaal vraagstuk.

 

Afbeeldingen

Cookie-instellingen