Het Kennisactieprogramma Water: samen vernieuwend organiseren
Het Kennisactieprogramma (KAP) Water bevordert de transitie naar een duurzame, circulaire en veerkrachtige waterketen met kennis. In de watersector ligt de nadruk nog steeds op het demonstreren en testen van nieuwe technologieën in pilots, maar die zullen niet leiden tot de benodigde transities. Het Kennisactieprogramma Water overstijgt het niveau van individuele pilots en legt de essentiële vraagstukken bloot. Om die systematisch aan te pakken organiseert het KAP nieuwe samenwerkingen tussen onderzoekers, praktijkvernieuwers en bestuurders. Het werk is actiegericht en in het veld, zoals bijvoorbeeld het voorbereiden van positieve en productieve bestuurlijke gesprekken. Het Kennisactieprogramma Water versterkt en versnelt het leerproces door niet alleen kennis voor een specifiek gebied of project te genereren en te absorberen, maar deze ook uit te wisselen tussen verschillende projecten én over de verschillende projecten heen. Het KAP Water wordt gefinancierd door Waternet (Waterschap Amstel, Gooi en Vecht).
Optiematrix
De optiematrix is een online tool waarmee je verschillende opties kunt verkennen die relevant zijn voor het samenwerken bij duurzame en circulaire projecten. Je krijgt meer informatie over een optie door erop te klikken. Ook kun je meerdere opties selecteren om een keuze tijdelijk zichtbaar te maken voor publiek. Onder aan de optiematrix staan korte beschrijvingen van diverse opties vanuit de praktijk in Amsterdam, Helmond en Kerkrade. In de toekomst hopen we ook voorbeelden uit andere casussen toe te voegen.
Opties (arrangementen)
Met de tool kunnen praktijkvernieuwers, wetenschappers en bestuurders hun eigen governance-optie samenstellen. In vier kolommen staan de aspecten die bij de samenwerking een rol spelen: 1) betrekken van overheden, burgers & bedrijven, 2) verdeling van taken & verantwoordelijkheden, 3) verdeling van kosten, baten & risico’s, 4) ontwikkeling en gebruik van kennis. Onder elk samenwerkingsaspect staan vijf verschillende opties (ideaaltypische arrangementen):
- traditioneel arrangement
- selectief netwerkarrangement
- open netwerkarrangement
- integraal arrangement
- faciliterend arrangement.
Deze opties of arrangementen zijn ontleend aan de wetenschappelijke literatuur. In de praktijk wordt echter vaak voor een deel van een arrangement gekozen in combinatie met een deel van een ander arrangement. De optiematrix faciliteert dit keuzeproces en de discussie daarover. Ook is het mogelijk om bijvoorbeeld de huidige situatie te vergelijken met een toekomstige, wenselijke situatie.
Optiematrix ontwikkeld en getest in de stad en op het platteland
De optiematrix is ontwikkeld in samenwerking met onderzoekers, professionals en praktijkvernieuwers in zowel de stad als op het platteland. In 2018 is het meest ‘actiegerichte’ onderdeel van KAP Water opgenomen in het Koppelkansentraject Amsterdam. Daarin werken ontwerpers van de gemeente Amsterdam, Waternet/AGV en Liander vergaand met elkaar samen om complexe stedelijke opgaven integraal aan te pakken. De governance-vragen waar bestuurders en praktijkvernieuwers in dit traject tegenaan liepen waren de basis voor de eerste versie van de optiematrix. Maar de optiematrix is ook ontwikkeld en getest in het landelijke gebied. Via een interactief ontwerp werkt AGV, samen met de lokale betrokkenen in drie polders, aan duurzame socio-economische oplossingen voor de toekomst van de polders. Daarbij wordt rekening gehouden met verschillende behoeften, zoals bodeminstabiliteit, bodemdaling, oprukkende zoute kwel, de energietransitie en biodiversiteitsverlies. Maar ook gaat het om een hoofdwatersysteem dat onder de verwachte klimatologische veranderingen steeds verder onder druk komt te staan. Ook hier zijn de governance-arrangementen bepalend voor het behalen van de beoogde transities. De volgende link geeft toegang tot de optiematrix: https://www.kennisactiewater.nl/optiematrix/
Meer informatie over het Kennisactieprogramma (KAP) Water staat onder deze links: https://www.kennisactiewater.nl/co-creatie-trajecten/koppelkansen/ https://www.kwrwater.nl/actueel/oecd-kennisactieprogramma-water-is-voorbeeld-van-innovatieve-samenwerking/ https://www.kwrwater.nl/projecten/meervoudige-waardecreatie/
Brainport Smart District
In Brainport Smart District in Helmond worden diverse initiatieven ontwikkeld waarbij de keuzemogelijkheden voor de ontplooiing van de wijk worden overgelaten aan de eindgebruikers. Onderzoekers van het KAP Water werken mee aan dit cocreatieproces om ervan te leren en de lessen breder te delen. De innovatieve oplossingen worden ook verder onderzocht in het project TransB van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Daarin wordt Brainport Smart District vergeleken met de projecten SUPERLOCAL (circulaire gebiedsontwikkeling in Parkstad Limburg te Kerkrade) en Koppelkansen Amsterdam. Over de volgende initiatieven in Brainport Smart District kun je meer lezen via deze links:
Indicatoren en doelstellingen in plaats van een blauwdruk van middelen
Menukaart van mogelijke maatregelen en technieken
Impactanalyses van scenario’s als haalbaarheidstoets