Nederland wil in 2050 van het aardgas af zijn en Amsterdam wil dat zelfs al in 2040. Het is een enorme opgave, waarvoor we moeten overstappen op elektrisch koken, onze woningen isoleren, warmtenetten in de toch al drukke bodem inpassen en nieuwe duurzame warmtebronnen ontsluiten. Eén van die nieuwe bronnen is aquathermie, het onttrekken van thermische energie (warmte en/of koude) aan oppervlaktewater (TEO), afvalwater (TEA) en drinkwater (TED). In Amsterdam is het de enige leveringszekere bron op termijn. Als beheerder van aquathermiebronnen heeft Waternet de omgevingswarmtekaart opgezet. Behalve de bronnen voor aquathermie bevat de kaart ook alle andere relevante informatie, zoals bijvoorbeeld de warmtevraag, de opslagcapaciteit van de bodem en de bouwjaren van woningen. 

Mogelijkheden aquathermie 
Andere bronnen worden uitgefaseerd (verbranden van aardgas en afval) of zijn (nog) onzeker (geothermie en de restwarmte uit datacentra). Omdat Waternet veel vragen krijgt over de technische en economische mogelijkheden van aquathermie is de omgevingswarmtekaart opgezet. 

Wat levert het op? 
Het in beeld brengen van de potentie van diverse laagwaardige warmtebronnen en die potentie in relatie zetten tot de warmtevraag voor een wijk of wijkontwikkeling kostte een energieadviseur al snel één week tijd. Ook werden er nog diverse collega’s bij betrokken voor het leveren van informatie, waardoor de totale belasting voor Waternet nog hoger lag. Met de aardgasloze opgave voor 2040 voor ogen werd duidelijk dat deze werkwijze niet houdbaar was en dat data centraal moest worden ontsloten. Daarom hebben we geïnvesteerd in de omgevingswarmtekaart. Deze biedt in één oogopslag inzicht in de mogelijke warmtebronnen en de relevante metadata. Via een selectietool wordt op projectniveau inzicht gegeven in de warmtevraag en het warmteaanbod van warmtebronnen; dit kan worden gedownload in een rapportage. Wat eerst meer dan een week werk kostte, wordt nu binnen een paar minuten uitgevoerd. De kaart is openbaar benaderbaar. In 2022 zal additionele functionaliteit worden toegevoegd zoals verder inzicht in mogelijkheden voor bodemenergie en verdere verfijning van de potentie van TEO.

Beschikbare informatie 
In de kaart zijn de aquathermiebronnen TEO, TEA en TED opgenomen. Inzichtelijk is ook de hoeveelheid restwarmte uit datacentra en de hoeveelheid warmte die via zonnecollectoren op daken kan worden gewonnen. Weergegeven wordt de actuele warmtevraag van de gebouwen en de verwachte warmtevraag in 2040 (mét toepassing van isolatie). Ook opgenomen is de beschikbare opslagcapaciteit van de bodem, die nodig is voor de toepassing van WKO’s (installaties voor warmte-koudeopslag). Verdere beschikbare informatie zijn onder andere de bouwjaren, het woningcorporatiebezit en de locatie van bestaande warmte- en koudenetten, het elektriciteitsnet en nieuwbouwontwikkelingen. 

Samenwerking 
Voor de ontwikkeling van de omgevingswarmtekaart hebben we samen gewerkt met Syntraal (dochter van Tauw) en MapGear, de ontwikkelaar van de viewer waarin de omgevingswarmtekaart draait. Syntraal ontwikkelt de kaartlagen van de omgevingswarmtekaart. Op aanvraag van Waternet is in de viewer additionele functionaliteit ontwikkeld, zoals de mogelijkheid om selecties uit te voeren en rapportages aan te maken. Waternet heeft de kaartlagen voor TEO, TEA en TED ontwikkeld. De vormgeving en de functionaliteit zijn tot stand gekomen in nauwe samenwerking tussen Syntraal, MapGear en Waternet. 

Verdere informatie 
De omgevingswarmtekaart is benaderbaar via www.omgevingswarmte.nl/waternet